SenseMath

Nadat we tijdens een jumpstart van een week een prototype hadden gebouwd, ontwikkelden we in 2021 samen met Koninklijke Visio een app waarmee blinde leerlingen grafieken kunnen begrijpen door middel van geluid. Zo wordt wiskunde toegankelijker, bruikbaarder en leuker voor iedereen!

Het idee
Leerlingen met een visuele beperking interpreteren wiskundige grafieken doorgaans met behulp van fysieke hulpmiddelen zoals papier waarop de grafieken in reliëf zijn afgedrukt. Zo kunnen leerlingen ze voelen. Maar dat kost heel veel tijd en leerlingen kunnen snel een fout maken bij het aflezen. Wiskunde wordt er niet makkelijker op.
Koninklijke Visio, expertisecentrum voor blinde en slechtziende mensen, kwam bij ons met het idee om middels een app grafieken om te zetten naar geluid. Doel was om blinde en slechtziende leerlingen sneller en eenvoudiger grafieken te laten begrijpen en interpreteren. En ze vooral ook zelfstandiger wiskunde te laten doen.

Validatie
Om de verschillende uitgangspunten van het initiële idee te valideren besloten we een jumpstart te doen van een week. Allereerst hebben we achterhaald of de aanname klopt, dat geluid het eenvoudiger maakt om grafieken te begrijpen. Vervolgens zijn we gaan onderzoeken welke soorten geluiden we nodig zouden hebben om taaie wiskundige opdrachten inzichtelijk te maken. Ten slotte hebben we de vraag beantwoord, hoe we dit op zo'n manier zouden kunnen aanbieden dat leerlingen en leerkrachten er direct mee aan de slag kunnen.

Prototype
In nauwe samenwerking met Visio, leerkrachten én leerlingen maakten we binnen die week een prototype-app. Hierin creëerden we heel veel instellingen en voorbeelden om voor te leggen aan de doelgroep en te kijken wat goed werkt. Twee blinde medewerkers van Visio waren tijdens de gehele jumpstart aanwezig om ons te adviseren, mee te denken en alles wat we maakten direct te testen. Halverwege de week bezochten we een school van Visio in Amsterdam, waar we een eerste test konden doen met leerlingen en leerkrachten. Met deze bevindingen op zak werkten we de prototype-app verder uit.

Superpowers
Na de jumpstart en de succesvolle testfase is in 2021 de iOS-app daadwerkelijk gerealiseerd: SenseMath. SenseMath zet een wiskundige formule of functie, zoals y is x kwadraat plus 3, naar geluid om. Wiskundige elementen zoals snijpunten en toppen worden daarbij hoorbaar gemaakt. Het invoeren van een grafiek is vergelijkbaar met hoe je een grafiek invoert in een grafische rekenmachine (alhoewel SenseMath zeker geen grafische rekenmachine is). Met de audioweergave van een grafiek kan een blind iemand in korte tijd een overzicht krijgen van de verschillende eigenschappen van een grafiek: tot wel 12x sneller dan met een tactiele tekening.
We hebben een tool gemaakt die ervoor zorgt dat blinde leerlingen snel én zelfstandig mee kunnen komen met hun ziende klasgenoten. Door samen met leerlingen met een visuele beperking te werken aan een op maat gemaakte oplossing hebben we bereikt dat zij in hun kracht worden gezet. Het is een app die volledig aansluit bij hun behoeftes en mogelijkheden. SenseMath geeft blinde leerlingen superpowers!

Focus op (prettig) geluid
Bij SenseMath is toegankelijkheid geen bijkomstigheid. Vanaf het begin hebben gebruikers met een beperking centraal gestaan én meegeholpen bij het ontwikkelen van de app. Samen met visueel beperkte leerlingen en een soundengineer hebben we veel tijd geïnvesteerd in het vinden van geluiden die functioneel maar niet hinderlijk zijn om lang naar te luisteren. De app moet auditief prettig overkomen bij het maken van huiswerk. Scholieren kunnen in de app zelf uit drie opties het type geluid kiezen wat voor hen het beste werkt.

Speciaal voor VoiceOver-gebruikers
De Nederlands- en Engelstalige app is specifiek ontwikkeld voor VoiceOver-gebruikers, maar kan door iedereen gebruikt worden. Alle grafieken uit het wiskundeboek staan al klaar in de app, dus ze hoeven niet allemaal opnieuw ingevoerd te worden als leerlingen bezig zijn met hun huiswerk. Zij kunnen opdrachten uit hun wiskundeboek direct bekijken in de app, zelf een functie invoeren en de grafiek met het geluid beluisteren en analyseren dat zij fijn vinden. Met het gebruik van de VoiceOver-rotor kunnen zij alle wiskundige elementen snel aan- of uitzetten.
Wanneer zij zelf een functie willen invoeren, kunnen ze dat doen met een specifiek ontworpen toetsenbord in de app dat visueel en auditief wordt weergegeven. Dit speciale wiskundetoetsenbord werkt met de VoiceOver-functie 'blind typen'. Alle wiskundige functies zijn zowel in spraak als braille af te lezen, via een lineaire of wiskundige weergave.

Impact
De doelgroep van deze app is misschien heel klein. Want denk eens terug aan je eigen middelbare school. Hoeveel blinde leerlingen zaten er in je klas en hoeveel daarvan kozen er voor wiskunde? Dat neemt niet weg dat de impact van deze gratis app heel groot is. SenseMath zet niet alleen honderden leerlingen bij het wiskundeonderwijs in hun kracht. Er zijn inmiddels wiskundedocenten die grafieken neuriën voor een klas met blinde leerlingen!
En dat is niet alles. SenseMath bewijst dat je met geluid een hele fijne interface kunt aanbieden. Een puur auditieve interface blijkt voor een blinde of slechtziende nét zo rijk te zijn als een visuele interface voor zienden. Net zo mooi, net zo grappig, net zo soepel en vooral ook net zo intuïtief. Kortom: door een volledig nieuwe manier van interactie te creëren hebben we met SenseMath een beperking weten om te buigen naar een kans.

Awards
De SenseMath-app won in 2022 twee gouden Dutch Interactive Awards. De DIA zijn dé prijzen voor het allerbeste interactieve online werk van Nederlandse bureaus en worden sinds 2010 jaarlijks uitgereikt. SenseMath kreeg de onderscheiding zowel in de categorie Tools als in de categorie Future Interfaces. De jury prees daarbij de impact en wereldwijde potentie van dit product.

In 2022 sleepte SenseMath ook twee bronzen Lovie Awards binnen, Europa's meest prestigieuze internetprijs. De app werd onderscheiden in de categorieën Experimental & Innovation en Best Practices. En bij de Dutch Creativity Awards kreeg SenseMath een bronzen Spin in de categorie Digital Services, waarbij de jury onder de indruk was van de resultaten en de reacties van studenten en docenten.