Imaginarium

National Gallery bestaat in 2025 precies 200 jaar. Om dit te vieren wilde National Gallery onderzoeken hoe een virtuele versie van het museum er uit zou kunnen zien. Doel was om een online experience te ontwikkelen waarin iedereen de bekendste kunstwerken van het museum zou kunnen beleven. Maar dan op zo’n innovatieve manier dat het project een voorbeeld zou zijn voor de museale wereld. De lat lag dus hoog… 

Een echte virtuele kunstervaring
Maar hoe maak je dan een goede virtuele kunstervaring? Een kunstwerk digitaal bekijken is nog niet het kunstwerk daadwerkelijk ervaren. De klassieke digitale kunstervaring is vrij functioneel: een bezoeker bladert bijvoorbeeld langs kunstwerken en zoomt er op eentje in. Maar kijkt hij dan wel goed? Wordt het schilderij dan wel echt ervaren? In de strategiefase heeft ontwerpbureau Fabrique samen met ons een visie ontwikkeld voor een immersieve kunstervaring die écht aanspreekt en een toevoeging is op het fysieke museumbezoek.

Kunst tot leven brengen
Samen met National Gallery zijn we een virtuele kunstervaring gaan ontwikkelen waarin de beleving centraal staat. We wilden de kunst echt tot leven wekken. Het idee was dat elke bezoeker op haar of zijn eigen manier een band kan opbouwen met de schilderijen. Iedereen beleeft kunstwerken namelijk op een eigen manier. Dit idee werd geïnspireerd door een curator van National Gallery, die tijdens een rondleiding zijn bezoekers door het stellen van vragen op een andere manier naar de schilderijen laat kijken. Deze manier van kunst beleven, die meer tijd vraagt van de bezoeker, wilden we nabootsen in een online experience.

Imaginarium
Uit deze conceptfase ontstond het zogenaamde Imaginarium, niet zo maar een replica van het museum maar een virtuele ruimte waarin bezoekers op een nieuwe manier de belangrijkste werken van de National Gallery kunnen ervaren. De innovatieve 3D-experience nodigt bezoekers uit om de digitale ruimte binnen te stappen. Zo kunnen zij dichterbij dan ooit bij de schilderijen komen, en de schilderijen en de intenties van de kunstenaars echt tot zich door laten dringen. Voor de virtuele ruimte hebben we gebruikgemaakt van dingen die niet mogelijk zijn in de realiteit. Het Imaginarium is daarom een wereld met een eigen karakter: de schilderijen hangen niet gewoon aan de muur, maar zweven door de ruimte. Dankzij het werk van 3D-kunstenaar Malou Sandig hebben we het voor elkaar gekregen om een virtuele ruimte te bouwen die ook gewoon in een browser goed rendert.

Als in een droom
De bezoeker komt het Imaginarium binnen via een virtuele versie van de meest bekende ruimte van het museum, Room 36. De experience begint met een kleine tutorial over de navigatie van het Imaginarium. De bezoeker kan zelf op ontdekking gaan, maar ze kan ook aan de hand worden genomen door het Imaginarium. Hoe verder een bezoeker door de ruimte beweegt, des te vormlozer de ruimte wordt. Net als een droom vindt het Imaginarium zijn basis in de realiteit, om zich vervolgens uit te breiden naar een rijk van ongekende mogelijkheden.

Kunst niet alleen bekijken maar echt ervaren
De user experience van de website is echt gebouwd om ruimte te laten voor verbeelding. Daarom zijn er weinig knoppen die de ervaring in de weg zouden kunnen staan. Ook is het informatiebordje minder prominent aanwezig. In plaats daarvan ligt de focus op de dialoog. Het gebruik van de website is meer conversationeel dan functioneel. Aan de hand van diverse vragen wordt de bezoeker door de werken geleid. De website helpt de bezoeker dus als hij niet weet waar hij moet beginnen. Het doel van de website is niet om te beleren, maar biedt een andere manier om naar kunst te kijken. Door het vraag en antwoordspel is de ervaring uniek voor elke gebruiker.

Persoonlijke ingang tot kunstwerken
Door in het Imaginarium op een schilderij te klikken zweeft een bezoeker als het ware het schilderij binnen. Dankzij onze high-res storytellingtool Micrio zijn de werken in groot detail te bekijken. Maar de echte beleving zit ‘m in de exploratiemodus. Die wordt getriggerd door een knop óf door een vraag te beantwoorden, zoals ook de genoemde curator dat doet. De antwoorden geven de bezoeker een persoonlijke ingang tot het schilderij. Hierdoor wordt de bezoeker echt gedwongen om het schilderij tot zich door te laten dringen. De flow van vragen is bedacht door de curators van National Gallery.

Schilderijen tot leven wekken met AI 
Na een aantal vragen gebeurt er iets: het schilderij komt tot leven dankzij AI. Elementen op het schilderij beginnen een beetje te bewegen, zoals afgebeelde figuren, en er klinken geluiden die passen bij het verhaal, bijvoorbeeld koeien die loeien. Dit animeren van de schilderijen was geen gemakkelijke opgave. Het is namelijk veel lastiger dan bij foto’s. We hebben daarom veel tijd besteed om de subtiele bewegingen van de video’s goed te implementeren. Ook is er samen met National Gallery een modus gevonden waarin de integriteit van de kunstwerken gerespecteerd wordt. De AI-animaties moeten een verhaal vertellen of versterken. Animaties die dat niet doen, hebben we dus afgekeurd. 

Soepele en fijne gebruikservaring
Net als onze eerdere experiences rond tentoonstellingen en musea, zoals voor het Rijksmuseum en Oculi Mundi, hebben we bij het Imaginarium veel aandacht besteed aan een soepele en fijne gebruikservaring. Niet alleen op desktop maar ook op (een ouder) mobiel en tablet werkt de applicatie uitstekend. De gepersonaliseerde ervaring van het vraag en antwoordspel hebben we gerealiseerd dankzij het open-source headless CMS Sanity dat ons de flexibiliteit heeft gegeven om custom componenten te bouwen.

Nu het Imaginarium staat, is de Virtual Gallery nog niet af. Het initiële concept bevatte aanvullende digitale werelden, zoals een laboratorium waar bezoekers kunstwerken kunnen verzamelen en creëren. In de toekomst hopen we samen met National Gallery ook deze virtuele ruimtes te realiseren om meer mensen op een nieuwe manier in aanraking te laten komen met kunst.